Polipeptida i proteina
Polipeptidi i proteini su prirodni i esencijalni organski spojevi stanice. Obje su sastavljene od aminokiselina. Amino kiseline su spojevi koji se prirodno pojavljuju i povezuju kako bi se stvorili peptidi, polipeptidi i proteini. Svaka aminokiselina sadrži jedan amin (-NH2) i jednu hidroksilnu (-COOH) skupinu, kao i specifični bočni lanac (R skupina). Grupa bočnih lanaca varira u veličini, obliku, naboju i reaktivnosti te je stoga jedinstvena za svaku aminokiselinu. Postoji 20 vrsta monomernih amino kiselina koje se mogu povezati u različitim kombinacijama, čime se polipeptidi i proteini daju visokom raznolikošću.
Što je polipeptid?
Polipeptid je polimer s definiranim slijedom aminokiselina povezanih preko kovalentnih peptidnih veza. Peptidna veza je rezultat reakcije kondenzacije između dvije aminokiseline: karboksilna skupina jedne amino kiseline reagira s amino skupinom susjedne aminokiseline, oslobađajući molekulu vode (H2O). Kratki lanci aminokiselina povezanih peptidnim vezama nazivaju se peptidi. Peptidi se obično formiraju do 20-30 amino kiselina. Dulji lanci povezanih aminokiselinskih ostataka sa specifičnom sekvencijom nazivaju se polipeptidi. Polipeptidi mogu sadržavati do 4000 ostataka. Polipeptidi su karakterizirani polipeptidnim okosnicom formiranim ponavljajućim slijedom atoma u jezgri vezanog aminokiselinskog lanca. Pričvršćeni na polipeptidnu okosnicu su specifični bočni lanci aminokiselina, R skupina. Polipeptidi se mogu preklopiti u fiksnu strukturu koja tvori protein. Polipeptid stoga predstavlja linearnu sekvencu aminokiselinskih ostataka koji tvore primarnu strukturu proteina.
Što je protein?
Proteini su strukturno i funkcionalno složene molekule. Pojam "protein" se koristi za opisivanje trodimenzionalne strukture nastale sklapanjem jednog ili više polipeptida. Proteini predstavljaju četiri razine strukturne organizacije, pri čemu je polipeptid primarna struktura. Protein ima sekundarnu strukturu kada polipeptidni lanci tvore a helices i β listove. Tercijarna struktura proteina predstavlja punu trodimenzionalnu organizaciju polipeptidnog lanca. Kada je u kompleks proteina uključeno više polipeptidnih lanaca, struktura proteina je označena kao kvaternarna. Sklapanje polipeptidnih lanaca za stvaranje proteina temelji se na mnogim slabim ne-kovalentnim vezama koje nastaju između različitih dijelova jednog lanca ili čak dva ili više polipeptidnih lanaca. Ne-kovalentne veze obuhvaćaju atome polipeptidne kralježnice kao i bočne lančane skupine R i one su od tri vrste: vodikove veze, ionske veze i van der Waalove veze. Veliki broj slabih ne-kovalentnih veza djeluje paralelno, a njihova snaga se kombinira kako bi se osigurala stabilnost presavijene proteinske strukture. Podstruktura proteinske organizacije je domena proteina. Sastoji se od bilo kojeg dijela polipeptidnog lanca koji se može samostalno sklopiti u stabilnu strukturu. Svaka domena sadrži između 40 i 350 amino kiselina. Najmanji protein predstavlja jedinstvenu domenu dok veliki protein može sadržavati do nekoliko deset domena. Svaka domena proteina je obično povezana s različitom funkcijom. Funkcionalna svojstva proteina uvelike ovise o njihovoj strukturi i obliku koji im omogućuju fizički komunicirati s drugim molekulama. Te interakcije uvijek su specifične i selektivne. Svaki protein se može vezati sa svojim veznim ligandima s visokim afinitetom na jednu ili samo nekoliko molekula poznatih kao ligandi. Mjesto vezanja liganda je šupljina na površini proteina nastala sklapanjem polipeptidnog lanca. Odvojena mjesta vezanja liganda u proteinu mogu se vezati za različite ligande, reguliraju funkciju proteina ili pomažu da se proteina premjesti na određeno mjesto u stanici. Funkcija proteina ovisi o svojoj strukturi. Promjena jedne aminokiseline može poremetiti njegov oblik i uzrokovati gubitak funkcije.
Razlika između polipeptida i proteina
Polipeptid je polimer koji nastaje definiranim slijedom aminokiselina povezanih preko kovalentnih peptidnih veza.
Protein je strukturno i funkcionalno složena molekula nastala sklapanjem jednog ili više polipeptidnih lanaca.
Polipeptid predstavlja jednostavnu strukturu i sastoji se od polipeptidne okosnice formirane od strane ponavljajuće sekvence atoma u jezgri vezanog aminokiselinskog lanca. Pričvršćeni na polipeptidnu okosnicu su specifični bočni lanci aminokiselina, R skupina
Protein, s druge strane, je kompleksna molekula koja se sastoji od jednog ili više polipeptidnih lanaca koji se preklapaju u sekundarnu, tercijarnu ili kvarternu strukturu.
Oblik proteina održava se stabilnim pomoću tri vrste slabih ne-kovalentnih veza: vodikovih veza, ionskih veza i van der Waal veza.
Glavna je funkcija polipeptida primarna struktura složenijih proteina. Polipeptidi nemaju trodimenzionalnu strukturu koja omogućuje proteinu da se veže na ligand i da bude funkcionalna.
S druge strane, strukturalna složenost proteina, njegov stabilni oblik sa svojim ligacijskim veznim mjestima omogućuje da se veže specifično i visoko afinitet prema određenim ligandima, da se regulira i da sudjeluje u mnogim vitalnim staničnim metaboličkim putevima.
Polipeptid u odnosu na protein: Comparioson Table
Sažetak polipeptida u odnosu na protein
Polipeptidi i proteini prirodno se pojavljuju i bitni organski spojevi stanice.
Dok su amino kiseline njihove zajedničke primarne komponente, polipeptidi i proteini predstavljaju velike strukturne i funkcionalne razlike:
- Polipeptid je jednostavan polimer aminokiselina povezanih kovalentnim peptidnim vezama, dok je protein složena molekula karakterizirana stabilnom strukturom sastavljenom od preklapanja jednog ili više polipeptidnih lanaca, koji se drže zajedno s nekovalentnim vezama.
- Glavna funkcija polipeptida je primarna struktura proteina, dok je protein složeni spoj, s mjestima vezanja liganda koji mu omogućavaju vezanje na specifične i različite molekule i funkcionalno djeluju u stanici.
